7
සමාජ මාධ්‍ය සාර්ථකවම යොදා ගත් අවස්ථාවන් ලෙස, බරැක් ඔබාමා – 2008 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණය, නරේන්ද්‍ර මෝදි – 2014 ඉන්දීය මහ මැතිවරණය, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් – 2016 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණය මෙන්ම Emmanuel Macron – 2017 ප්‍රංශ ජනාධිපතිවරණය දැක්විය හැකිය. මෙම මැතිවරණ සඳහා සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රබලව යොදා ගත් අතර, එම උපක්‍රම විශේෂයෙන්ම තරුණ ප්‍රජාව ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ප්‍රබල පිටිවහලක් විය.
2024 ජනාධිපතිවරණය සඳහා ශ්‍රී ලංකාව සූදානම් වන විට, දේශපාලන භූ දර්ශනය සැලකිය යුතු ආර්ථික අභියෝග, සමාජ නොසන්සුන්තාව සහ දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා වූ ප්‍රබල ඉල්ලුමකින් හැඩගැසුණු ගතික සහ තරගකාරී මැතිවරණ පරිසරයකින් යුක්ත වේ. මෑත වසරවලදී රට මුහුණ දී සිටින ආර්ථික අර්බුදයට කේන්ද්‍රීය අවධානයක් යොමුව ඇති අතර, උද්ධමනය, විරැකියාව සහ විදේශ ණය සඳහා උපායමාර්ග යෝජනා කරන අපේක්ෂකයන්, ආර්ථික ස්ථාවරත්වය යථා තත්ත්වයට පත් කිරීම සහ ජීවන තත්ත්වය ඉහළ නැංවීම අරමුණු කර ගෙන ඇත.
මෙයට සමගාමීව දූෂණය සහ පාලනය පිළිබඳ මහජන අතෘප්තිය සමාජ හා දේශපාලන ප්‍රතිසංස්කරණ සඳහා වන ඉල්ලීම්වලට හේතු වී ඇති අතර, ව්‍යවස්ථාමය වෙනස්කම්, දූෂණ විරෝධී ක්‍රියාමාර්ග සහ ශක්තිමත් ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදී ආයතන වෙනුවෙන් පෙනී සිටීමට අපේක්ෂකයන් යොමු කරයි.
ඒ අනුව 2024 ජනාධිපතිවරණය ප්‍රමුඛ කර ගනිමින් සිදුවන ප්‍රචාරණය අපේ රටේ ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක අවස්ථාවක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. සෑම අපේක්ෂකයකුම ජාතියේ වර්තමාන අභියෝග මඟින් සහ වඩාත් සමෘද්ධිමත් අනාගතයකට ගෙන යාමට වඩාත් සුදුසු බව ඡන්දදායකයන්ට ඒත්තු ගැන්වීමට තරග කරයි. ඒ සඳහා ඔවුන් විවිධ ප්‍රචාරණ උපක්‍රම භාවිත කරමින් සිටියි. නියෝජිත ප්‍රජාතන්ත්‍රවාදයේ මූලාරම්භය 19 වැනි සියවසේ සිට 20 වැනි සියවස පුරාවට සැලකිය යුතු වර්ධනයක් සිදු වන විට, විශේෂයෙන්ම 1978 විධායක ජනාධිපති ක්‍රමය හඳුන්වාදීමෙන් පසු ප්‍රචාරක කටයුතු ශ්‍රී ලංකාවේ මැතිවරණවල වඩවඩාත් කැපී පෙනෙන ලක්ෂණයක් බවට පත්ව ඇත. දශක ගණනාවක් පුරා දේශපාලන ව්‍යාපාර, සාම්ප්‍රදායික රැලි සහ ගෙයින් ගෙට කැන්වසින් සිට ජනමාධ්‍ය භාවිතය සහ වඩාත් මෑතක දී ඩිජිටල් වේදිකා ඇතුළු වඩාත් සංකීර්ණ උපායමාර්ග ඇතුළත් කර ඇත. මුල් වසරවලදී මැතිවරණ ව්‍යාපාරයන් භෞතික පැවැත්ම මත දැඩි ලෙස රඳා පැවති අතර, අපේක්ෂකයන් සහ පක්ෂ නායකයන් සහයෝගය ලබා ගැනීම සඳහා රට පුරා විශාල මහජන රැලි පැවැත්වීය.
මෙම සිදුවීම් බොහෝවිට උද්‍යෝගමත් සහ වර්ණවත් වූ අතර, පක්ෂ සංකේත, කොඩි සහ ගීත ඡන්දදායකයන් අතර අනන්‍යතාව සහ පක්ෂපාතීත්වය පිළිබඳ හැඟීමක් ඇතිකිරීමේදී සැලකිය යුතු කාර්යභාරයක් ඉටු කරනු ලැබීය. රූපවාහිනිය සහ ගුවන්විදුලිය වඩාත් ව්‍යාප්ත වීමත් සමඟ දේශපාලන පක්ෂ මෙම මාධ්‍ය භාවිත කරමින් ප්‍රචාරක පණිවිඩ පුළුල් ප්‍රේක්ෂක පිරිසක් වෙත ප්‍රචාරය කිරීමට පටන් ගත්තේය.
2000 ගණන්වල සමාජ මාධ්‍ය හඳුන්වාදීම මැතිවරණ ප්‍රචාරණයේ තවත් පරිවර්තනයක් ගෙන ආවේය. ෆේස්බුක්, ට්විටර් සහ වට්ස්ඇප් වැනි වේදිකා දේශපාලන සන්නිවේදනය සඳහා තීරණාත්මක මෙවලම් බවට පත් වී ඇති අතර, අපේක්ෂකයන්ට ඡන්දදායකයන් සමඟ ඍජුවම සම්බන්ධ වීමට, ඔවුන්ගේ පණිවිඩ ක්ෂණිකව බෙදා හැරීමට සහ වැරදි තොරතුරුවලට එරෙහිවීමට හැකි වී තිබේ. මෙම සමාජ මාධ්‍ය වේදිකා මහජන මතය හැඩගැස්වීම, ඡන්දදායකයන් සමඟ සම්බන්ධ වීම සහ ප්‍රචාරක පණිවිඩ බෙදා හැරීම සඳහා තීරණාත්මක සටන් බිමක් බවට පත්ව ඇත. ලෝකයේ විවිධ රටවල පැවති ජනාධිපතිවරණ සඳහා මෙතෙක් පැවති සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම අබිබවා ඩිජිටල් වේදිකා සාර්ථකව යොදා ගනිමින් ඉහළ ජනතා ප්‍රසාදයකින් ජයග්‍රහණය කළ ආකාරය ලෝක ඉතිහාසයෙන් සොයාගත හැකිය.
විශේෂයෙන්ම සමාජ මාධ්‍ය සාර්ථකවම යොදා ගත් අවස්ථාවන් ලෙස, බරැක් ඔබාමා – 2008 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණය, නරේන්ද්‍ර මෝදි – 2014 ඉන්දීය මහ මැතිවරණය, ඩොනල්ඩ් ට්‍රම්ප් – 2016 එක්සත් ජනපද ජනාධිපතිවරණය මෙන්ම Emmanuel Macron – 2017 ප්‍රංශ ජනාධිපතිවරණය දැක්විය හැකිය. මෙම මැතිවරණ සඳහා සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රබලව යොදා ගත් අතර, එම උපක්‍රම විශේෂයෙන්ම තරුණ ප්‍රජාව ආකර්ෂණය කර ගැනීමට ප්‍රබල පිටිවහලක් විය. ශ්‍රී ලංකාවේදී ද වර්තමානයේ සිය මැතිවරණ ප්‍රචාරණය උදෙසා ප්‍රබලව සමාජ මාධ්‍ය යොදා ගන්නා ආකාරය බහුලව නිරීක්ෂණය කළ හැකි වන්නේය.
ශ්‍රී ලංකාවේ ප්‍රචාරක කටයුතු වඩාත් සංවිධානාත්මකව, පක්ෂ සහයෝගය ලබා ගැනීම සඳහා රැස්වීම්, පත්‍රිකා සහ ප්‍රසිද්ධ කතා වැනි විවිධ උපායමාර්ග භාවිතා කිරීම වඩාත් විධිමත් වූයේ නිදහසෙන් පසු දේශපාලන පක්ෂ මැතිවරණ ප්‍රචාරක කටයුතු සඳහා කේන්ද්‍රීය වූ පාර්ලිමේන්තු ක්‍රමයක් අනුගමනය කිරීමෙන් පසුවය. එබැවින් වඩා නිදහස්ව සිය ප්‍රචාරණ කටයුතු මෙහෙයවීමට අවස්ථාවක් අපේක්ෂකයන්ට ලැබුණ අතර, අපේක්ෂකයන් සහ ඔවුන්ගේ ආධාරකරුවන් ඡන්දදායකයන් සමඟ පෞද්ගලිකව සම්බන්ධ වීම කැපී පෙනිණ. පෝස්ටර්, පත්‍රිකා සහ පත්‍රිකා දේශපාලන පණිවිඩ පැතිරවීම සඳහා තීරණාත්මක මෙවලම් විය. මෙම ද්‍රව්‍ය අතින් බෙදාහරින ලද හෝ පොදු ස්ථානවල ප්‍රදර්ශනය කරන ලද අතර, අතින් අඳින ලද පෝස්ටර් ද භාවිත විය. දේශපාලන නායකයන් ඡන්දදායකයන් ඇමතීමට, ඔවුන්ගේ දැක්ම බෙදා ගැනීමට සහ සහයෝගය ලබා ගැනීමට විශාල රැස්වීම් එදා සිට අද දක්වාම සංවිධානය වී තිබේ. මෙම මහා පරිමාණ මහජන රැලි සහ රැස්වීම් ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන ව්‍යාපාරවල හදවත විය. නමුත් වර්තමානයේ මෙම තත්ත්වයන් වෙනස් වෙමින් අපේක්ෂකයා සහ ඡන්දදායකයා යන දෙදෙනාම වඩාත් පහසු නව තාක්ෂණික මෙවලම්වලට නැඹුරුව තිබේ.
වර්තමානයේදී SMS සහ Mobile outreach Text Messaging ද ආධාරකරුවන් බලමුලු ගැන්වීමට සහ මැතිවරණ දිනය වැනි වැදගත් දිනයන් පිළිබඳව ඔවුන්ට මතක් කිරීමට ප්‍රබල මෙවලමක් ලෙස මතු වී ඇත. ප්‍රචාරණ ව්‍යාපාර ආධාරකරුවන්ට SMS හරහා යාවත්කාල කිරීම් කළ හැකි, වැඩි ඡන්දදායකයන් ප්‍රමාණයක් ඉලක්ක කළ හැකි සෘජු සන්නිවේදනයකට ඉඩ සලසා තිබේ.
මෙම ක්‍රමය GOTV (Get Out the vote) උත්සාහයන් සඳහා ඉතා ඵලදායී වේ. අතීතයේදී මෙවැනි අවස්ථා පිළිබඳව දැන්වීමට නම් ශබ්ද විකාශන යන්ත්‍ර භාවිත කිරීමත්, පෝස්ටර් හෝ දැන්වීම් තැනින් තැන ඇලවීමටත් සිදු විය. නමුත් වර්තමානයේ ඉතාම කෙටි කාලයක් අතරතුර දුරකතන භාවිත කරන සියලුම පුද්ගලයන් වෙත එකවර එකම පණිවිඩය යැවීමට සමත්ව තිබේ. විශේෂයෙන්ම AI Automation භාවිතය ද කැපී පෙනෙන නව තාක්ෂණික ක්‍රමෝපායකි. Charbots සහ AI සහායකයන්ගේ සහායෙන් ඡන්දදායකයන්ගේ ප්‍රශ්නවලට පිළිතුරු දීමට, ඡන්දය ප්‍රකාශ කරන ස්ථාන පිළිබඳ තොරතුරු සැපයීමට සහ ඡන්දය ප්‍රකාශ කිරීමට ලියාපදිංචි වීමේ ක්‍රියාවලිය හරහා මඟපෙන්වීම සිදු කරයි.
ජනාධිපතිවරයෙක් හෝ අපේක්ෂකයෙක් සමඟ සාකච්ඡා කිරීමට, සිය ප්‍රශ්න ඉදිරිපත් කිරීමට මෙම තාක්ෂණික ක්‍රමය ප්‍රබල පිටිවහලක් වී තිබේ.
දේශපාලන නායකයන් ඡන්දදායකයන් ඇමතීමට, ඔවුන්ගේ දැක්ම බෙදා ගැනීමට සහ සහයෝගය ලබා ගැනීමට විශාල රැස්වීම් එදා සිට අද දක්වාම සංවිධානය වී තිබේ. මෙම මහා පරිමාණ මහජන රැලි සහ රැස්වීම් ශ්‍රී ලංකාවේ දේශපාලන ව්‍යාපාරවල හදවත විය. මෙම රැස්වීම් හුදෙක් ප්‍රචාරක සිදුවීම්වලට වඩා පක්ෂ නායකයන් සහ ප්‍රමුඛ පුද්ගලයන් සහය ලබා ගැනීම සඳහා ආවේගශීලී කතා පැවැත්වූ උත්සව අවස්ථා විය. නිදසුනක් වශයෙන් 1988 ජනාධිපතිවරණ සමයේදී රණසිංහ ප්‍රේමදාස ජනාධිපතිවරයාගේ නායකත්වයෙන් යුත් එක්සත් ජාතික පක්ෂය (එජාප) ශ්‍රී ලංකාව පුරා දැවැන්ත රැලි සංවිධානය කළේය. ලක්ෂයකට අධික ආධාරකරුවන් පිරිසක් සහභාගි වූ මහනුවර බෝගම්බර පිටියේ පැවති රැලිය කැපී පෙනෙන සිදුවීමකි. මෙම රැලිය සෘජු, මුහුණට මුහුණ ලා සම්බන්ධ වීමේ බලය ප්‍රදර්ශනය කළා පමණක් නොව, එවැනි සිදුවීම් ඡන්දදායකයන්ගේ සහයෝගය එක්රැස් කිරීමේ සහ ප්‍රචාරක ප්‍රයත්නයේ ශක්තිය ද ප්‍රදර්ශනය කිරීමේ ප්‍රධාන අවස්ථා ලෙස ක්‍රියා කළ හැකි ආකාරය ද ඉස්මතු කළේය. නමුත් වර්තමානයේදී “අත්‍යය නගර ශාලා” සහ රැලි සිය බලය ප්‍රදර්ශනය උදෙසා ඒ හා සමානව යොදා ගන්නා ආකාරය පසුගිය ඡන්ද ව්‍යාපාරයන්හිදී කැපී පෙනෙන සිදුවීමක් විය.
විශේෂයෙන්ම COVID 19 වසංගතය අතරතුර මෙම උපක්‍රමය ප්‍රමුඛ විය. මෙම සිදුවීම් අපේක්ෂකයන්ට භූගෝලීය සීමාවන් නොමැතිව පුළුල් පිරිසක් වෙත ළඟා වීමට ඉඩ සලසන අතරම ඡන්ද දායකයන්ගේ සහභාගිත්වය සඳහා අන්තර්ක්‍රියාකාරී වේදිකාවක් සපයයි. මෙය දෙපාර්ශ්වය අතර විශ්වාසය, අදහස් හුවමාරුවට පිටිවහලක් වී තිබේ.
මෑත වසරවලදී, ප්‍රචාරක කළමනාකරණය විශේෂිත ආයතන වෙත පැවරීම ශ්‍රී ලංකාවේ මැතිවරණවල වැඩි වැඩියෙන් ජනප්‍රිය උපක්‍රමයක් බවට පත්ව ඇත. නියෝජිතායතන විසින් ඡන්දදායක දත්ත ප්‍රයෝජනයට ගැනීමට අවශ්‍ය මෙවලම් සහ නිපුණතා සපයන අතර, ප්‍රචාරක පණිවිඩ වඩාත් නිරවද්‍ය ලෙස ඉලක්ක කර ගැනීමට හැකි වේ.
ප්‍රමුඛ පක්ෂ ඔවුන්ගේ ප්‍රචාරක ව්‍යාපාරයේ ප්‍රධාන අංග කළමනාකරණය කිරීම සඳහා නියෝජිතායතන යොදාගෙන ඇත. මෙම නියෝජිතායතන සාර්ථක සමාජ මාධ්‍ය ප්‍රචාරණ ක්‍රියාත්මක කිරීමටත්, මහා පරිමාණ රැලි කළමනාකරණයට සහ ශ්‍රේණිගත කිරීම් (Rating) සිදු කිරීමටත් ප්‍රයෝජනවත් වී ඇත.
ඒ අනුව සාම්ප්‍රදායික ඡන්ද ප්‍රචාරණ උපක්‍රමයන්ට සාපේක්ෂව නව උපක්‍රමවල සඵලතාව ඉලක්ක ජනවිකාස, භූගෝලීය කලාප සහ විශේෂිත මැතිවරණ සන්දර්භ ඇතුළු සාධක කිහිපයක් මත පදනම්ව වෙනස් වේ.
මෙම නව තාක්ෂණික මෙවලම් භාවිතයේ සාධනීය ලක්ෂණ දැක්විය හැකි වුවද සමාජ මාධ්‍ය යොදා ගැනීම ද ඉතා ප්‍රවේශමෙන් සහ මනා කළමනාකාරීත්වයකින් කළ යුතුව ඇත. එබැවින් වර්තමානයේදී සමාජ මාධ්‍ය ව්‍යාපාර (Social Media Campaigns) සඳහා අතිවිශාල මුදල් ප්‍රමාණයක් වැය කිරීමට අපේක්ෂකයන්ට සිදුව ඇති බැවින් ඒ හරහා සිය ප්‍රචාරක උපක්‍රම සිදු කිරීමට වෙනමම සමාජ මාධ්‍ය විශේෂඥයෝ ද බිහිව සිටිති. කෙසේ වුවත්, සාම්ප්‍රදායික ක්‍රම, භෞතික පැවැත්ම සහ ජන මාධ්‍ය හරහා ඍජු අන්තර්ක්‍රියා කෙරෙහි අවධානය යොමු කරන අතර, නව තාක්ෂණික උපක්‍රම ඉලක්කගත සන්නිවේදනය සහ පුළුල් භාවිත අවස්ථා සඳහා තාක්ෂණය උත්තේජනය කරයි.
ඒ අනුව 2024 සැප්තැම්බර් 21 ජනාධිපතිවරණයට ළං වන විට, ප්‍රචාරණය රටේ ඉතිහාසයේ තීරණාත්මක අවස්ථාවක් බවට පත්වෙමින් තිබේ. මෙම ප්‍රතිඵලය ශ්‍රී ලංකාවේ අනාගත දිශානතිය සඳහා විශේෂයෙන්ම ආර්ථික ප්‍රකෘතිය, පාලනය සහ සමාජ ඒකාබද්ධතාව සම්බන්ධයෙන් දිගුකාලීන ඇඟවුම් ඇත.
විවිධ පරාසයක අපේක්ෂකයන් සහ ඡන්දදායකයන් සමඟ මැතිවරණය දැඩි ලෙස තරග කරනු ඇතැයි අපේක්ෂා කරන අතර, සෑම අපේක්ෂකයකුම ජාතියේ වර්තමාන අභියෝග හරහා සහ වඩාත් සමෘද්ධිමත් අනාගතයකට ගෙන යාමට වඩාත් සුදුසු බව ඡන්දදායකයන්ට ඒත්තු ගැන්වීම ද අපේක්ෂා කෙරේ.
